Το ιστολόγιο της Προλεταριακής Σημαίας παύει να λειτουργεί. Από αυτό το Σαββατοκύριακο συγχωνεύεται με την ιστοσελίδα του ΚΚΕ(μ-λ) σε μια νέα κοινή ιστοσελίδα της οποίας η διεύθυνση θα είναι η http://www.kkeml.gr/.

12 Απρ 2013

Η ειδική περίπτωση της… γενικής περιπτώσεως…
Πόσο «ειδική» είναι η κυπριακή «λύση»;

του Δημήτρη Μάνου
Σκοπός του άρθρου αυτού δεν είναι να απομονώσει την οικονομική ιμπεριαλιστική παρέμβαση στην Κύπρο από το ζήτημα του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Δεδομένη η εκτίμηση -που υπάρχει και στην κομματική ανακοίνωση- για τη σύμπλευση γεωπολιτικών επιδιώξεων με οικονομικές αποφάσεις. Εξ άλλου η ΕΕ δεν είναι μήπως το γεωπολιτικό πολιτικό όχημα της Γερμανίας; Δεδομένο επίσης -όσο και… ζητούμενο στις διαστάσεις του- το αγωνιώδες ζήτημα του σκληρού φιλογερμανικού ιμπεριαλιστικού πυρήνα να ηγηθεί της ΕΕ, να τεστάρει τα όρια της «ανατολικής πολιτικής» και της σχέσης με τη Ρωσία κ.λπ.
Συνεχίζοντας όμως αυτό που ξεκινήσαμε στο προηγούμενο φύλλο και με δεδομένα, πλέον, τα μέτρα της «λύσης» που επιβλήθηκε στην Κύπρο, θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε στο κατά πόσο «ειδική» περίπτωση αποτελεί αυτή.

Η Βασιλεία ΙΙΙ
Οι δύο προηγούμενες συναντήσεις των επικεφαλής των εποπτικών αρχών των κεντρικών τραπεζών παγκοσμίως, που πραγματοποιήθηκαν για προφανείς λόγους στη Βασιλεία της Ελβετίας τις δύο προηγούμενες δεκαετίες, όρισαν ένα πλαίσιο λειτουργίας του χρηματοπιστωτικού συστήματος που φυσικά ξεπεράστηκε (πολιτισμένος όρος) από τη μεγάλη χρηματοπιστωτική κρίση (μέρος της γενικής κρίσης) του 2008. Από τότε «εκκρεμεί» ένας διακανονισμός των όρων λειτουργίας του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος. Η κρίση βέβαια και ο ενδοϊμπεριαλιστικός ανταγωνισμός εμποδίζουν να συμφωνηθεί ένα πλαίσιο όχι μόνο σχετικά με το ρόλο των τραπεζών αλλά και σε άλλα θέματα που έχουν «κολλήσει», όπως το παγκόσμιο εμπόριο κ.λπ.
Θα αποτελούσε θέμα της στήλης του «Οικονοκόσμου» -αλλά μας πρόλαβαν οι εξελίξεις στην Κύπρο- η απόφαση των εποπτικών αρχών στις αρχές του 2013 να μεταθέσουν για το 2019 αλλά και να χαλαρώσουν τις σκληρές προϋποθέσεις ενός αρχικού προσχεδίου για υποχρεωτικό δείκτη κάλυψης ρευστότητας των τραπεζών από το 100% στο 60% των ενεργητικών των τραπεζών. Πράγμα που σήμαινε πως οι τράπεζες δεν θα ήταν αναγκασμένες να χτίσουν ένα αποθεματικό ασφαλείας ισόποσο με τα κεφάλαια τους (100%!), που θα περιελάμβανε μάλιστα ενεργητικό υψηλής ποιότητας όπως κρατικά ομόλογα ΑΑΑ ή και εταιρικά ομόλογα αντίστοιχου κύρους. Αυτό θα επιδιώκονταν ώστε να αντέξουν σε συνθήκες παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κατάρρευσης διαστήματος 30 ημερών! Με τη χαλάρωση της ρύθμισης όχι μόνον μετατίθεται για τέσσερα χρόνια (από το 2015 στο 2019) η μέρα της «κρίσης» αλλά διευρύνθηκε και η λίστα στοιχείων του ενεργητικού των τραπεζών που μπορεί, πια, να περιλαμβάνει και στοιχεία ενδιάμεσης επενδυτικής βαθμίδας (τα περίπου «σκουπίδια»).
Με δυο λόγια, το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, ενώ κατάφερε να διασωθεί με τη συμμετοχή των κρατικών προϋπολογισμών που αποφάσισαν οι ηγέτες του G20 το 2009 και να σωρεύσει νέα «κουφάρια» στις ντουλάπες του (κρατικά ομόλογα), πήρε μια σοβαρή ανάσα χαλάρωσης δια της γνωστού οδού της μεταθέσεως στο μέλλον. Θα μπορούσαν μήπως να κάνουν και διαφορετικά; Ρεαλιστική απόφαση θα έλεγε κανείς, που όμως διόλου δεν εξασφαλίζει τις εποπτικές αρχές των ιμπεριαλιστικών κρατών και οργανισμών από απροσδόκητες εξελίξεις…

Τα χρήματα των… φορολογουμένων ή τα κέρδη των τραπεζών;
Τελευταία αναπτύσσεται μια ευαισθησία κυβερνήσεων και πάσης φύσεως εποπτών κρατών και οργανισμών για το ότι δεν πρέπει «να πληρώσουν πάλι οι φορολογούμενοι πολίτες» τις πολιτικές διάσωσης των τραπεζών. Δεν τους έπιασε ο πόνος φυσικά. Πέρα από τις ενδεχόμενες αντιδράσεις των λαών υπάρχουν σοβαρά και υπαρκτά ζητήματα για το οποία μπορεί να ανησυχεί κανείς.
Η ανησυχία δεν αφορά χώρες της εξαρτημένης περιφέρειας αλλά αυτόν καθαυτόν το σκληρό ιμπεριαλιστικό πυρήνα.
Η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BIS) προειδοποιούσε ήδη από πέρυσι πως «οι τράπεζες σταδιακά αποκτούν προφίλ κινδύνου που είχαν πριν από την κρίση» και πως «ο εφιάλτης των παραγώγων επιστρέφει», αφού τα «παρκαρισμένα» κρατικά ομόλογα που αγοράστηκαν από τις τράπεζες με κρατικό χρήμα, για να διασώσουν τα κράτη που τις…διέσωσαν, ενδεχομένως έχουν ήδη «πακεταριστεί» σε νέα προγράμματα έκδοσης παραγώγων. Στις ευρωτράπεζες μόνο υπάρχουν πλασματικά κεφάλαια παραγώγων που ξεπερνούν τα 184 τρισ. ευρώ! Οι πλέον επιβαρημένες από «τοξικά» στοιχεία τράπεζες είναι -κατά την BIS- «οι περιφερειακές γερμανικές τράπεζες».
Νεότερες μελέτες δείχνουν ότι τα προβλήματα των ευρωπαϊκών τραπεζών είναι μεγαλύτερα απ` όσο είχαν αρχικά εκτιμηθεί και ότι τα επόμενα χρόνια θα πρέπει να «σβηστούν» ακόμη 3,4 δισ. από τους ισολογισμούς των ευρωπαϊκών τραπεζών, είτε μέσα από τη μείωση των παρεχόμενων δανείων είτε μέσω πώλησης περιουσιακών στοιχείων. Όταν όμως η «επιχείρηση τράπεζα» μειώνει τα δάνεια της, αυτόματα χάνει έναν από τους βασικούς όρους της κερδοφορίας της και της… ύπαρξής της. Οι Financial Times διαπιστώνουν, εξ άλλου, πως η συρρίκνωση της δραστηριότητας του τραπεζιτικού κλάδου προήλθε από την κατά 90% μείωση της χορήγησης δανείων! Διαπιστώνεται επίσης κατά τους τελευταίους μήνες του 2012 το μεγαλύτερο ποσοστό συρρίκνωσης της τραπεζιτικής πίστης (κατά 2,2%).

Η Γερμανία και οι «άλλοι»
Αντιδρώντας στον μονοκόμματο (αλλά και ορισμένες φορές πολιτικά «ύποπτο») αντιγερμανισμό που εκδηλώνεται τελευταία από όλες τις πτέρυγες του αστισμού, εύλογα θα μπορούσαμε να αναρωτηθούμε γιατί στοχοποιείται η Ευρωζώνη ενώ, σύμφωνα με την επιτροπή σχεδίου της Βασιλείας ΙΙΙ, η μαύρη τρύπα του τραπεζιτικού κλάδου παγκοσμίως ξεπερνά τα 200 δισ. ευρώ; Γνωρίζοντας μάλιστα ότι η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 μεταφέρθηκε -και ξεκίνησε- από την απέναντι όχθη του Ατλαντικού. Η απάντηση δεν είναι οικονομικού χαρακτήρα. Στοχοποιείται η Ευρωζώνη γιατί είναι πολιτικά αδύναμη. Ή, καλύτερα, στοχοποιείται η Ευρωζώνη γιατί η ΕΕ δεν είναι ένα ενιαίο εθνικά, πολιτικά (άρα δημοσιονομικά και φορολογικά και όχι το αντίστροφο) ιμπεριαλιστικό «ολοκλήρωμα».
Αλλά και ο σκληρός φιλογερμανικός ιμπεριαλιστικός πυρήνας (το πόσο θα μείνει φιλογερμανικός είναι και αυτό ζήτημα που παίζεται) έχει τα δικά του όπλα σ` αυτόν τον ιδιότυπο πόλεμο, όπου τα όρια της οικονομίας και της γεωπολιτικής συναλλάζουν.
Είναι γνωστή στους παλαιότερους η ρήση του πρώτου γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ πως σκοπός της συμμαχίας ήταν «να μείνουν οι Αμερικάνοι μέσα (εννοείται στην Ευρώπη) οι Ρώσοι έξω και οι Γερμανοί κάτω». Αντιστρέφοντας και παραλλάσσοντας αυτή τη ρήση, το περιοδικό Spiegel έγραψε πως σκοπός του ευρώ ήταν να «μείνουν οι Αμερικάνοι έξω, οι Γερμανοί μέσα και τα μεσογειακά κράτη κάτω». Αυτή η οικονομική γεωπολιτική σήμερα δοκιμάζεται. Εξ άλλου, η σημαία του πολέμου ενάντια στους «φορολογικούς παραδείσους» είχε ξανασηκωθεί από τη Γερμανία, όταν το 2008 προσπάθησε να εισπράξει διαφυγόντες φόρους από λογαριασμούς που είχαν σε τράπεζα του Λιχτενστάϊν «εξέχοντες άνθρωποι του Νταβός» προκαλώντας μάλιστα διπλωματικό επεισόδιο με το μικρό κρατίδιο (το Μεγάλο Δουκάτο είναι το Λουξεμβούργο). Το 2009 συνεργάστηκε με τους Γάλλους για να προωθηθεί μηχανισμός κυρώσεων στους G20 και το 2010 στράφηκε εναντίον των φοροφυγάδων στην Ελβετία.
Αν όντως, όπως γράφει το περιοδικό, η τελική συμφωνία για την Κύπρο αποτελεί «βαρύ πλήγμα για την πολυθρύλητη τραπεζιτική ένωση», θα πρέπει πονηρά να αναλογιστούμε μήπως αυτή η δήθεν προτεσταντική ροπή προς την καταστροφή και την τιμωρία δεν εξυπηρετεί τελικά ακριβώς αυτό (ή και αυτό); Γιατί μια τραπεζιτική ένωση «με τα όλα της» θα επέτρεπε (αν δεν επέβαλλε) να διασώζονται τράπεζες μέσω του ευρωπαϊκού μηχανισμού στήριξης (ΕSM). Όμως με τον ίδιο τρόπο που η Γερμανία αντιδρά στη διάσωση κρατικών χρεών με έκδοση ευρωομολόγων, αντιδρά επίσης στη διάσωση τραπεζών μέσω του μηχανισμού στήριξης. Επιβάλλει στη θέση της ένωσης μια γερμανικού χαρακτήρα εποπτεία του τραπεζιτικού συστήματος με τους όρους βέβαια του φιλογερμανικού πυρήνα, κόβει αποφασιστικά το δρόμο σε τέτοια σχέδια. Η επιμονή του Ολλανδού αντιπροσώπου του eurogroup και το γεγονός ότι λειτουργεί σαν «λαγός» εκεί παραπέμπουν.
Θα μπορούσαμε να εντάξουμε σε αυτόν τον ιδιότυπο πόλεμο το περιοδικό του έντονα «αντιγερμανού» Τράγκα (εκδίδεται σχεδόν ταυτόχρονα με το παρόν φύλλο), που δημοσιεύει στοιχεία για το πώς οι γερμανικές τράπεζες αποτελούν τους προνομιακούς χώρους ξεπλύματος «μαύρου χρήματος» στην ΕΕ. Μαντέψτε ποιος προμηθεύει κατά βάση τα στοιχεία, κατά δήλωσή του: Η αμερικάνικη πρεσβεία στην Κύπρο…

Το bail in και η αρχή της… απιστίας
Τόσο μέσα στα πλαίσια της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών (BIS) όσο και μέσα στους κόλπους των εποπτικών αρχών που προετοίμαζαν τη Bασιλεία ΙΙΙ είχε ξεκινήσει μια μακριά συζήτηση εδώ και ένα χρόνο για τη μετάβαση από τη στρατηγική του bail out, τη στήριξη δηλαδή των τραπεζών εξωτερικά με την εκκαθάριση των μη βιώσιμων, στη στρατηγική του «bail in.». Δηλαδή στη διάσωσή τους όχι με κεφάλαια «των φορολογουμένων» και τη στήριξη τους με μνημονιακά προγράμματα και μέτρα αλλά στο εσωτερικό «κούρεμα» των μετόχων και δανειστών, στους οποίους περιλαμβάνονται οι μη διασφαλισμένοι καταθέτες. Όταν η τελευταία μεγάλη σύνοδος κορυφής της ΕΕ διακήρυττε το μεγάλο στόχο της εγγύησης των καταθέσεων, εννοούσε φυσικά τις διασφαλισμένες.
Με την υπόθεση της Κύπρου δοκιμάζεται -σε περιορισμένη, όπως υπολογίζουν, κλίμακα- αυτό το σενάριο, το οποίο ορισμένοι βγήκαν εσχάτως να νομιμοποιήσουν. Από τους αναλυτές του Reuters, που ανακάλυψαν ότι «οι καταθέτες είναι πιστωτές και όταν καταθέτεις χρήματα σε μια τράπεζα, τα δανείζεις σε μια οντότητα η οποία πιθανόν να μη σου τα επιστρέψει», μέχρι και τον ανεκδιήγητο καθηγητή οικονομικών που δια της τηλεοράσεως μας ανέλυσε πρόσφατα την αρχή της «ανώμαλης παρακαταθήκης» (!)
Ιστορικό προηγούμενο υπάρχει. Το 2011 στη Δανία και το 2008 στην Ισλανδία. Ο χαρακτήρας του κουρέματος ήταν πολύ πιο περιορισμένος από αυτόν της Κύπρου. Στη Δανία αφορούσε μόνο 700 από τους 100.000 πελάτες και στην Ισλανδία αφορούσε μόνο αλλοδαπά κεφάλαια σε δίκτυα θυγατρικών τραπεζών του εξωτερικού, προστατεύοντας τους εσωτερικούς καταθέτες. Και στις δύο περιπτώσεις τηρήθηκε το όριο των 100.000 ευρώ.
Η αρχή του κ. Ντάισελμπλουμ εφαρμόστηκε στην ίδια τη χώρα του πριν λίγες μέρες με το κούρεμα των «μη διασφαλισμένων μετόχων» του επενδυτικού σχήματος αμοιβαίων κεφαλαίων SNS Real. Μάλιστα Έλληνας επενδυτής, στέλεχος επιχειρήσεων που είχε τοποθετήσει εκεί τις οικονομίες του, ουσιαστικά τις έχασε. Σε κάθε περίπτωση είναι χαρακτηριστική η εκτίμηση των ίδιων αναλυτών του Reuters για το ευρωπαϊκό bail in: «Αυτό που περιμένουμε είναι αυξημένες ροές καταθέσεων από την περιφέρεια προς το κέντρο της Ευρώπης. Και αυτό σημαίνει περαιτέρω πιέσεις στις ισπανικές και ιταλικές τράπεζες στην πιο δύσκολη ώρα τους». Bail in πεδίο ανταγωνισμού.


Οι «ειδικές περιπτώσεις» της γενικής περίπτωσης
Χρησιμοποιείται ο λόγος των ενεργητικών στοιχείων του τραπεζιτικού τομέα σε σχέση με το ΑΕΠ της χώρας -που όντως για την Κύπρο ήταν πάνω από 6 φορές το ΑΕΠ της- για να εξηγηθεί και να δικαιολογηθεί το γιατί η περίπτωση της Κύπρου ήταν «ειδική». Βέβαια οι δηλώσεις Ντάισελμπλουμ αμφισβήτησαν αυτή την τοποθέτηση. Όμως και άλλες χώρες της ΕΕ έχουν τραπεζιτικό τομέα που υπερβαίνει το 20% του ΑΕΠ, αν εξετάσουμε το λόγο των ενεργητικών των τραπεζών σε δισ προς το ΑΕΠ τους, εκφρασμένο πάλι σε δισ: Μάλτα: λόγος 51,3 δισ. προς 6,5 δισ., Λουξεμβούργο: 1.101,5 δισ. προς 42,6 δισ. (!), Ιρλανδία: 1.101,5 δισ. προς 159 δισ., κ.λπ. Εξ άλλου, ο λόγος μόχλευσης κεφαλαίων των κυπριακών τραπεζών, η σχέση δηλαδή των ίδιων κεφαλαίων προς τα ανοίγματά τους σε δάνεια, είναι κατώτερος του μέσου ευρωπαϊκού αλλά και της Γερμανίας!
Τέλος, στο τελευταίο, προ 18μήνου, τεστ που πραγματοποιήθηκε σε όλες τις τράπεζες της Ευρωζώνης, οι «συστημικές» κυπριακές τράπεζες (που σήμερα εκκαθαρίζονται) κρίθηκαν ότι ήταν αξιόπιστες και θα άντεχαν μια κρίση αντίστοιχης του 2008! Τότε ποιος τις αξιολόγησε; «Ναι», μας λένε, αλλά «η Κύπρος είχε ένα τρομακτικά υψηλό για τα ευρωπαϊκά δεδομένα εμπορικό έλλειμμα». Στην απάντηση πως έλλειμμα έχουν τόσο το Λουξεμβούργο όσο και το Λιχτενστάϊν ανταπαντούν πως τα κράτη αυτά έχουν όμως πλεονασματικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Ο δε πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου, φανερά θορυβημένος, δήλωσε μάλιστα ότι το Λουξεμβούργο διαθέτει και βαριά βιομηχανία. Δηλαδή, θέλουν να μας πουν πως τώρα που θα τσακιστεί ο τομέας υπηρεσιών μια τουριστικής χώρας, θα αναπτυχθεί μήπως βιομηχανικά;
Υπάρχουν όμως και άλλα ενδιαφέροντα στοιχεία: Το κυπριακό έλλειμμα γενικής κυβέρνησης (τα έσοδα δηλαδή προς τις δαπάνες τους κράτους) αυξήθηκαν μέσα σε δύο χρόνια, από το 2007 ως το 2009, κατά 200%! Αυτό έγινε γιατί την περίοδο εκείνη -όλοι συμφωνούν σ` αυτό- το μικρό κυπριακό χρέος μπήκε στο στόχαστρο των αγορών αυξάνοντας δυσθεώρητα το κόστος δανεισμού.
Ένα ακόμη πιο ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι το 2007, ένα έτος πριν την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωζώνη, από ένα πλεόνασμα γενικής κυβέρνησης ύψους 3,5% και δημόσιο χρέος 58%, η Κύπρος το 2011 έφτασε να έχει έλλειμμα 6,2% και χρέος 71,1%, το δε εμπορικό της έλλειμμα είχε εκτιναχθεί πάνω από 35%. Πώς λοιπόν οι νομισματικές αρχές της Ευρωζώνης και οι πολιτικές της ΕΕ συναίνεσαν στην εισδοχή ενός κράτους-αποσταθεροποιητή; Η «γύμνια» της κυπριακής οικονομίας ήταν ορατή δια… γυμνού οφθαλμού από τότε ακόμη, όπως και η επιδείνωση εντός της Ευρωζώνης. Είναι φανερό πως τη κυπριακή «ειδική περίπτωση» έχει μια γενική «χρήση».

Οι στόχοι και …
Το μικρό κυπριακό μέγεθος είναι αλήθεια ότι «προκαλεί» για εφαρμογές πολιτικών που ορίζουν και ορίζονται από τον έντονο ενδοϊμπεριαλιστικό ανταγωνισμό μέσα και έξω από την ΕΕ. Τίθενται, συνεπώς, συνεχή ερωτηματικά περί του ποιος, γιατί και με τι στόχους αποφάσισε να πλήξει τον ακρογωνιαίο λίθο της οικονομικής λειτουργίας του συστήματος, την καρδιά του: την τραπεζική πίστη;
Είναι ένα ιδιότυπο γερμανικό «χαρακίρι» το να ανοίξουν οι πύλες της κολάσεως; Πρόσφατα, μέσα στην ίδια τη Γερμανία, το 57% πολιτών που ρωτήθηκαν στις δημοσκοπήσεις δήλωσαν ότι νιώθουν ανασφαλείς για τις τραπεζιτικές τους καταθέσεις στη χώρα του Λούθηρου, όπου η κατάθεση ισοδυναμεί με το ψωρο…ακίνητο του νότου.
Κι αν δεν είναι τέτοιο, που δεν είναι, τότε τι είναι; Γιατί ο άμεσος και φανερός οικονομικός στόχος να τραβηχτούν κεφάλαια στο σκληρό πυρήνα του ευρωπαϊκού φιλογερμανικού Βορρά, διαδικασία που είχε ξεκινήσει με φυγή κεφαλαίων από την ίδια την Κύπρο, παρακαλώ, τον τελευταίο χρόνο, δείχνει να υπονομεύεται ή καλύτερα να αυτοϋπονομεύεται από την επέκταση του πανικού για το μέλλον των καταθέσεων.
Το αμέσως επόμενο φανερό και πιο ουσιαστικό στοιχείο της γερμανικής επιλογής, το να πληγεί η οικονομία της Κύπρου, έχει να κάνει με τα σαφή μηνύματα που στέλνει ο σκληρός φιλογερμανικός πυρήνας βασικά προς Ισπανία και Ιταλία (κι όχι τόσο στις εξαρτημένες χώρες, όπου σε γενικές γραμμές «γίνεται της Γερμανίας» από τις υποτελείς αστικές τάξεις και το πολιτικό τους προσωπικό). Γιατί οι αντιστάσεις των αστικών τάξεων της Ισπανίας και της Ιταλίας εκδηλώνονται πολύ έντονα. Και γιατί δεν μπορεί να συνιστά κάτι τέτοιο προειδοποιητικό μήνυμα και προς τη Γαλλία, που φαίνεται πολύ λίγο ομόθυμα και καθόλου… πρόθυμα να σέρνεται πίσω απ' το γερμανικό σχέδιο; Αλλά και πέραν του Ατλαντικού, όταν οι Γερμανοί φαίνονται διατεθειμένοι να… «τινάξουν την μπάνκα στον αέρα» -κατά κυριολεξία- και να επιφέρουν γενικότερους κραδασμούς στην παγκόσμια (τραπεζική) πίστη, προκαλείται ο αφανής προς το παρόν αλλά καθόλου αδιόρατος εκνευρισμός του υπερατλαντικού παράγοντα, που αρχικά, σε πρώτη φάση, εκφράζεται μέσω του ΔΝΤ. Επισήμως βέβαια οι καταθέσεις δεν «κουρεύονται» αλλά αντικαθίστανται από μετοχές των τραπεζών που υπόσχονται μελλοντική αναπλήρωση του κουρέματος (αφού οι καταθέτες θεωρούνται... επενδυτές . Όμως, πλέον, για ποια τραπεζιτική πίστη μιλάμε;
Έχει τεθεί το ζήτημα της εκκαθάρισης του παγκόσμιου χρέους και η Γερμανία θέλει να βάλει τους δικούς της όρους. Αυτή είναι η γενική περίπτωση που συμπυκνώνεται στην ειδική περίπτωση της Κύπρου, χωρίς να υποτιμώνται οι ειδικότερες γεωπολιτικές επιπτώσεις σε σχέση με τη θέση και το ρόλο του νησιού, που με τη σειρά τους εμπεριέχουν την πολλαπλότητα του γενικότερου ενδοϊμπεριαλιστικού ανταγωνισμού. Μ `αυτή την έννοια, η γερμανική επιλογή στην κυπριακή «λύση» δεν είναι προφανώς χαρακίρι. Εμπεριέχει όμως έντονα στοιχεία οικονομικού τυχοδιωκτισμού και υποκατάστασης γεωπολιτικής και στρατιωτικής ισχύος με κινήσεις οικονομικών εκβιασμών.
Πέραν του ότι αυτός ο οικονομικός τυχοδιωκτισμός θα δοκιμαστεί πολιτικά και θα λάβει τη γεωπολιτική του απάντηση, δεν θα μείνει δίχως επιπτώσεις και ως προς την «καθαρή» οικονομική του πλευρά. Σε κάθε περίπτωση, τέτοιες κινήσεις αποκαλύπτουν την κρισιμότητα των παγκόσμιων οικονομικών και πολιτικών εξελίξεων

…οι επιπτώσεις
Καταρχήν όσον αφορά το «μικρό μέγεθος». Είναι δεδομένο πως μια έξοδος του «μικρού μεγέθους» από την Ευρωζώνη θα ήταν ένα σημαντικό πολιτικό πλήγμα για την ίδια, γι' αυτό και κανείς δεν το συζητά. Με αφορμή την Κύπρο έχει ξεκινήσει πάλι, από τον οικονομικό καναπέ φυσικά, μια συζήτηση για τα ευρώ δύο ταχυτήτων Γιατί από τη σκοπιά της πρακτικής “δύο ευρώ” υπάρχουν αυτή τη στιγμή στην Κύπρο. Αυτό που μπορεί να κυκλοφορεί ελεύθερα εκτός νησιού και αυτό που μένει δεσμευμένο εντός του νησιού. Και όπως γράφουν πάλι οι Reuters, «όσοι έχουν «παγιδευμένο ευρώ» δεν θα διστάσουν να πληρώσουν το τίμημα ανταλλαγής με “ελεύθερα ευρώ”». Αυτή η μαύρη αγορά που θα δημιουργηθεί αποτελεί μια μικρή συναλλαγματική βόμβα. Οι Αγγλοσάξονες αναλυτές στηλιτεύουν την «ολιγωρία της ΕΚΤ» να ενεργήσει ως πιστωτής «έκτακτης ανάγκης» και φλερτάρουν με την ιδέα αναπροσαρμογής της νοητής ισοτιμίας λίρας ευρώ, δείχνοντας «κατανόηση» στην επανέκδοση της αγγλικής λίρας… Πόσο ακόμη μπορεί να χοντρύνει το παιχνίδι;
Το όριο διασφάλισης 100.000 ευρώ που αποφασίστηκε για τους διασφαλισμένους καταθέτες το 2009, στην πρώτη συνάντηση του G20 για την αντιμετώπιση της κρίσης του 2008, που για πρώτη φορά το ακούσαμε από την κυβέρνηση Καραμανλή ως εγγύηση, δεν αποτελεί καθόλου ταμπού, αν ξεκινήσει ένα ντόμινο αμφισβήτησης της τραπεζικής πίστης σε συνδυασμό βέβαια με φούσκες στο διεθνές χρηματοπιστωτικό στερέωμα, που είναι έτοιμες ξανά να εκραγούν. Εξ άλλου, αναλυτής οίκου αξιολόγησης πιθανολόγησε πως μέχρι το 2018 ένα τέτοιο όριο δεν θα υφίσταται. Το ερώτημα βέβαια είναι τι θα υφίσταται μέχρι τότε, καθώς τα πέντε χρόνια είναι πάρα πολλά χρόνια με την τροπή που έχουν πάρει οι παγκόσμιες εξελίξεις.
Αλλά και το «τράβηγμα» των ευρωπαϊκών καταθέσεων στον ιμπεριαλιστικό βορρά δεν είναι σίγουρο ότι θα έχει τη συνέπεια και τη συνέχεια που οι Γερμανοί σχεδιάζουν (αν όντως σχεδιάζουν μόνο κάτι τέτοιο). Αυτή τη στιγμή υπάρχει η χρηματοπιστωτική ομηρία της Ρωσίας, της οποίας το 40% των συναλλαγματικών διαθεσίμων είναι σε ευρώ, που διασώζει την κατάσταση. Όμως ήδη (και ευρωπαϊκά) κεφάλαια παίρνουν το δρόμο της φυγής προς την Ασία αλλά και προς τις αμερικάνικες τράπεζες. Δεν είναι τυχαία η ενδυνάμωση του δολαρίου και η αποδυνάμωση του ευρώ.
Ο «φορέας» όμως που μπορεί να μεταδώσει τον ιό που διέσπειρε εν είδει…ομοιοπαθητικής θεραπείας η γερμανική πολιτική στην Κύπρο, είναι ενεργός, μας αφορά άμεσα και ακούει στο όνομα Ελλάδα. Κι ας ορκίζονται όλοι για το αντίθετο. Ο κίνδυνος, δηλαδή, μετά το «ειδικό» παράδειγμα κουρέματος καταθέσεων να κινδυνεύσει και το «ειδικό» παράδειγμα κουρέματος δημόσιου χρέους είναι υπαρκτός, αφού έτσι και αλλιώς καρκινοβατούσε με τη μη βιωσιμότητα, την παρατεινόμενη ύφεση και την αποστραγγισμένη ρευστότητα.
Το ύψος των ελληνικών εξαγωγών είναι μεγάλο, καθώς αποτελούν το 5% των συνολικών εξαγωγών (πρώτη χώρα εισαγωγέας η Κύπρος, αν και μειώθηκε τον τελευταίο χρόνο ο ρυθμός των εξαγωγών κατά 27%, φανταστείτε τώρα). Μαζί με μεγάλο ύψος των επενδύσεων και καταθέσεων στην Κύπρο αντιστοιχούν, όλα αυτά μαζί, στο 3% του ελληνικού ΑΕΠ! Τετρακόσιες μεγάλες, κατά κανόνα, επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται ή μετέφεραν την έδρα τους στο νησί (10% των ελληνικών άμεσων επενδύσεων). Το ότι θα τροφοδοτήσει την προϋπάρχουσα ύφεση αυτή η κατάσταση και θα εκτροχιαστεί περαιτέρω το ήδη εκτροχιασμένο πρόγραμμα μνημονιακής προσαρμογής είναι πέρα από κάθε δεδομένο. Αλλά και στο μέτωπο της τραπεζιτικής πίστης και ρευστότητας δεν είναι καθόλου ρόδινα τα πράγματα. Ο δείκτης των επισφαλών, μη εξυπηρετούμενων δανείων είχε φτάσει στο κόκκινο σε όλες τις ελληνικές τράπεζες (αύξηση κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες μόνο μέσα στο 2012) και απασχολούσε τις εποπτικές αρχές σχετικά με την ανακεφαλαιοποίηση τους πολύ πριν την κυπριακή κρίση. Η απορρόφηση των θυγατρικών των κυπριακών τραπεζών δεν αυξάνει μόνο τα κεφάλαια του Σάλα, αυξάνει και τα επισφαλή και μη εξυπηρετούμενα δάνεια.
Οι ευρωπαϊκές εποπτικές αρχές μαζί με την Τράπεζα της Ελλάδος σχεδιάζουν ένα διαχωρισμό των μη εξυπηρετούμενων δανείων σε δύο κατηγορίες: από τη μια αυτά που η αποπληρωμή τους οφείλεται στη συγκυρία και μπορούν να αναχρηματοδοτηθούν και από την άλλη αυτά όπου ο οφειλέτης έχει αδυναμία επαναφοράς σε αξιόχρεη κατάσταση. Θα αποτελέσουν τα δεύτερα μια «κακή τράπεζα» κατά το ιρλανδικό, ισπανικό και εσχάτως κυπριακό πρότυπο; Κάτι τέτοιο θα υπονόμευε την ανακεφαλαιοποίηση που θα πρέπει να τελειώσει μέχρι το καλοκαίρι και τα stress test που θα υποχρεωθούν οι τράπεζες να κάνουν το φθινόπωρο. Θα πριμοδοτηθούν υποχρεωτικά οι συγχωνεύσεις και οι αναδιαρθρώσεις σε ένα περιβάλλον πρωτόγνωρο για την πολυπλοκότητά του σε όλο το ευρωπαϊκό τραπεζιτικό σύστημα. Στόχος θα είναι να αποφευχθεί μια νέα ανακεφαλαιοποίηση στο μέλλον, προκειμένου να αντιμετωπιστεί το ζήτημα με τα δίδυμα δάνεια που περιγράψαμε παραπάνω.
Όπως γράφει η εφημερίδα «Κεφάλαιο», αυτού του είδους η ανακεφαλαιοποίηση θα «στηρίζεται στους μετόχους, στους δανειστές ομολογιούχους και, σε τελική φάση, στους μη εξασφαλισμένους αποταμιευτές»…
Σας θυμίζει κάτι από την «ειδική περίπτωση της γενικής περιπτώσεως»;